Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

This article is also available in englishespañol, Deutsch, français, italiano, and polski.

Zaledwie kilka dni po pierwszej rundzie francuskich wyborów, w których skrajnie prawicowe ugrupowanie wkroczyło w drugą rundę wyborów, a także z uwagi na trwające prace nad Brexitem , Bruksela komunikatem w sprawie Europejskiego Filaru Praw Socjalnych umieściła w centrum zainteresowania spychany na boczny tor program społeczny, pakiet dotyczący równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, oraz różne dokumenty robocze pracowników oceniających postępy we wdrażaniu zaleceń Komisji Europejskiej w sprawie aktywnej integracji i inwestowania w dzieci.

Kiedy w marcu ubiegłego roku rozpoczęły się konsultacje dotyczące Europejskiego Filaru Praw Socjalnych, Europejska Komisja podkreśliła konieczność dążenia do konwergencji. W przeszłości rynek wewnętrzny i fundusze europejskie zmierzały do zmniejszenia różnicy w dochodach na mieszkańca. Jednak te czasy się skończyły. Refleksja nad społecznym wymiarem Europy, opublikowana przez Komisję Europejską, w środę przyznaje, że pomimo odbudowy utrzymują się rozbieżności między krajami i regionami oraz że "w ostatnich latach konwergencja znacznie spowolniła, jeśli nie została przerwana". Sytuacja jest szczególnie niepokojąca dla młodych ludzi: "Po raz pierwszy od II wojny światowej istnieje realne ryzyko, że młodzi ludzie będą żyć gorzej niż ich rodzice", przyznaje Bruksela.

Komunikat na temat Europejskiego Filaru Praw Socjalnych łączy w sobie wiele ogólnych i bardziej szczegółowych zasad w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Zasady te obejmują "prawo dzieci do ochrony przed ubóstwem", co jest dobrze widziane z uwagi na to, że dzieci są bardziej zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym niż dorośli, a także "dostęp do niedrogiej edukacji i opieki we wczesnym dzieciństwem". Według Komisji takie podejście zapełniło lukę w europejskiej gwarancji opieki nad dziećmi, która podtrzymywałaby prawa dziecka.

Komisja wprowadziła także nowe przepisy, takie jak prawo do zabezpieczenia społecznego dla wszystkich pracowników, w tym osób prowadzących działalność na własny rachunek" niezależnie od rodzaju i czasu zatrudnienia". Wprowadziła również zalecenie zgodnie, z którym "we wszystkich krajach umowy obejmują podstawowe informacje o prawach pracownika" uznając, że nie ma to miejsca w kilku Państwach Członkowskich.

Inne prawa są bardziej szczegółowe np. dokument uznaje prawo młodych ludzi do „dalszego kształcenia, praktyki, stażów lub ofert pracy odpowiadających zapotrzebowaniu w ciągu 4 miesięcy od utraty pracy lub zakończeniu edukacji”. Niemniej jednak Komisja brała pod uwagę promowanie opieki nad dziećmi, która obejmuje nie tylko dostęp do edukacji wczesnoszkolnej i opieki nad dziećmi (uznanych przez Filar Komisji), ale także opieki zdrowotnej, zakwaterowania i skutecznego wsparcia usług socjalnych. To samo można by powiedzieć o zagrożonych młodych ludziach, którzy w dodatku do gwarancji zatrudnienia otrzymali dodatkowe wsparcie.

Kluczowym pytaniem jest zakres, w jakim te przepisy odnoszą się do agendy legislacyjnej lub tzw. „benchmarkingu”. Na przykład młodzi ludzie będą mogli pozwać swoje rządy, jeśli nie dostaną pracy po czterech miesiącach od utraty pracy? Czy będą jakieś wskaźniki dotyczące rodzajów pracy młodych ludzi? Jeśli są one niepewne lub niskie, wskaźniki zatrudnienia mogą wzrosnąć, ale nie ma wskazań dla zbieżność dochodowej. W obecnym stanie Filar pozostaje zbiorem zasad, a nie faktycznym obowiązkiem dostarczania lub gwarantowania konkretnych praw.

Komunikacji między filarami towarzyszyła rozszerzona "tabela społeczna" ze wskaźnikami w dziedzinach takich jak edukacja, równość płci i warunki życia. Posiadanie karty wyników jest kluczem do monitorowania, ale kluczowe znaczenie ma także określenie to, w jaki sposób aspiracje przekładają się na ustawodawstwo i na prawodawstwo. Społeczna tabela wyników mogłaby być bardziej ambitna, np. rozbijać dane nie tylko ze względu na płeć, ale również ze względu na wiek, niepełnosprawność i skład gospodarstw domowych, aby uwzględnić wiele słabych punktów w pomiarze warunków życia. Warto zauważyć, jaka jest waga wskaźników społecznych w porównaniu do wskaźników makroekonomicznych w ramach koordynacji polityki UE między Komisją Europejską a państwami członkowskimi.

W przyszłości nie jest jasne, jakie rodzaje inicjatyw legislacyjnych zostaną opracowane, aby wdrożone zostały zasady i prawa zawarte w Filarze. W szczególności, w jaki sposób Filar będzie służył do ponownego rozpoczęcia procesu konwergencji w Europie poza strefą euro, ponieważ Filar początkowo miał obejmować tylko kraje, które mają euro. Byłoby również konstruktywne, jeśli podczas przyszłych prac zwrócono by uwagę na kwestie poruszone w ramach każdej z tych zasad i przez kogo, biorąc pod uwagę różne poziomy odpowiedzialności rządu. Również wymaga wyjaśnień w jaki sposób fundusze europejskie mogłyby dostarczyć wsparcia w celu wdrożenia kluczowych aspektów filaru.

Wreszcie należy podkreślić, że w odniesieniu do zasad zawartych w filarze, które mają przełożyć się na konkretne działania, mające przynieść korzyści ludziom w całej Europie, w tym najbardziej narażonym na wykluczenie, niezbędne są narzędzia do pomiaru i śledzenia postępów.

Więcej informacji i stanowisko ESN w sprawie Filaru Praw Socjalnych można znaleźć pod adresem: http://www.esn-eu.org/news/878/index.html