Członkowie ESN na Europejskim Forum Praw Dziecka

Ponad 250 interesariuszy, w tym 12 członków Europejskiej Sieci Społecznej (ESN), wzięło udział w ósmym Europejskim Forum Praw Dziecka, które odbyło się w Brukseli w dniach 17-18 grudnia. Marie-Paule Martin Blachais z francuskiego Narodowego Obserwatorium Zagrożonych Dzieci (GIPED) oraz Alexis Jay, była Główna Doradczyni ds. Pracy Socjalnej Rządu Szkocji, reprezentowały ESN podczas drugiej sesji. Celem forum była odpowiedź na potrzebę stworzenia zintegrowanych systemów ochrony dziecka przez wniesienie wkładu do pracy nad zaleceniami UE dotyczącymi ochrony dziecka oraz zapewnienie kontekstu debacie i wymianę dobrych praktyk.

W stronę zaleceń UE dotyczących systemów ochrony dziecka

W roku 2011 Komisja Europejska przyjęła „Agendę UE na rzecz praw dziecka” aby zintensyfikować wysiłki mające na celu ochronę praw dziecka. ESN wniosło do agendy swój wkład na etapie konsultacji. W trakcie wprowadzania Agendy w życie, zaczęły obowiązywać także inne dyrektywy: dyrektywa UE o zapobieganiu i zwalczaniu handlu ludźmi, dyrektywa o prawach ofiar oraz regulacje dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej. W roku 2013 Zalecenie Komisji Europejskiej w sprawie inwestycji w dzieci przyjęło kompleksowe podejście do inwestowania w dzieci, włączając w proces inwestycji zasoby, usługi oraz partycypację, choć brakuje w nim jasnego i konkretnego odniesienia do potrzeby posiadania sprawnego systemu ostrzegania, przekazywania oraz oceny ryzyka w przypadku dzieci narażonych na wykorzystywanie i zaniedbanie. Z powyższych powodów temat Forum jest aktualny i na czasie, zwłaszcza w świetle mandatu Unijnej Strategii zwalczania handlu ludźmi na lata 2012-2016, która wzywa Państwa Członkowskie do zbierania informacji pomocnych w stworzeniu przyszłych zaleceń UE dotyczących systemów ochrony dziecka.

Podczas uroczystego otwarcia forum osoby zabierające głos ponownie potwierdziły swoje zobowiązania dotyczące dalszej pracy nad systemami ochrony dziecka na poziomie unijnym. Viviane Reding, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa, podkreśliła wagę współpracy, gdyż „ochrona dziecka to nie zadanie jednego departamentu, ale problem, który dotyczy różnych sektorów.” Podkreśliła także rolę samorządów lokalnych i regionalnych w procesie wprowadzania w życie „Agendy UE na rzecz praw dziecka”, która „dzieje się w naszych regionach, z udziałem naszych pracowników.” Przemawiając w imieniu Roberty Angelilli, wiceprzewodniczącej Parlamentu Europejskiego obecnie przewodzącej pracom nad propozycjami Komisji Europejskiej dotyczącej dyrektywy o przeciwdziałaniu wykorzystywaniu dzieci oraz pornografii dziecięcej, eurodeputowany Soledad Becerril wyjaśnił, iż ochrona dzieci to temat budzący coraz większe zainteresowanie Parlamentu Europejskiego z uwagi na dużą liczbę ofiar porwań dzieci, handlu ludźmi oraz znęcania się nad dziećmi. Marie-Pierre Poirier z UNICEF także zgodził się, iż „przyszłe europejskie zalecenia dotyczące ochrony dziecka muszą odpowiadać na nowe formy przemocy oraz zapewnić holistyczne podejście do problemu w celu zapobieżenia wpadnięcia dzieci w lukę pomiędzy różnymi obszarami odpowiedzialności administracyjnej.”

Działanie systemów ochrony dziecka

W trakcie drugiej sesji forum, dwóch członków ESN zaprezentowało swoje opinie na temat systemów ochrony dziecka. Marie-Paule Martin Blachais z francuskiego Narodowego Obserwatorium Zagrożonych Dzieci (GIPED) wskazywała, iż obecnie istniejące systemy ochrony dziecka stoją przed trzema głównymi wyzwaniami:

• multidyscyplinarne i wieloagencyjne podejście „z góry na dół” – od rządów krajowych do samorządów,


• brak całościowego podejścia w zarządzaniu systemami, które pozwoliłoby poczuć wszystkim obszarom polityki społecznej, iż są odpowiedzialne za ochronę dziecka,


• brak polityki ochrony dziecka opartej na dowodach.

Alexis Jay, była Główna Doradczyni ds. Pracy Socjalnej Rządu Szkocji, przyjrzała się kluczowej roli, jaką odgrywa praca socjalna w ochronie dziecka podkreślając to, iż to pracownicy socjalni są odpowiedzialni za dokonywanie ocen, inicjowanie działań mających na celu ochronę dzieci oraz koordynowanie planów ochrony dziecka. Omawiając ogólnoeuropejskie problemy związane z ochroną dziecka stwierdziła też, że „w Europie istnieją zróżnicowane regulacje prawne związane z pracownikami socjalnymi i pracownikami służb społecznych, włączając w to informowanie o wykroczeniach i radzeniu sobie z nimi, problemy z dokonywaniem sprawdzenia karalności oraz przenaszalnością kwalifikacji.”

Wymiana dobrych praktyk

Cztery równoległe sesje zajmowały się rolą systemów ochrony dziecka w konkretnych obszarach: zapewnienie respektowania interesu dziecka w przypadku porwań rodzicielskich; zaspokajanie potrzeb dzieci, które zmieniły kraj zamieszkania; ochrona dzieci przed przemocą, w tym znęcaniem się oraz nękaniem w Internecie, oraz okaleczaniem organów płciowych u kobiet.

1. Porwania rodzicielskie  
   Według Parlamentu Europejskiego, 25% przypadków porwań to efekt działań członka rodziny; z około 310 000 małżeństwami oraz 137 000 rozwodami w Europie, istnieje wysoki poziom niepewności, co do odpowiedzialności krajowych jurysdykcji. W trakcie warsztatu przyglądano się pozasądowym mechanizmom promocji interesów dziecka, mediacji, systemom informowania rodziców, zapobieganiu oraz odpowiedziom na porwania rodzicielskie.


2. Podróżujące dzieci  
   Pozostające bez opieki podróżujące dzieci są szczególnie zagrożone. W swoim raporcie na temat handlu ludźmi opublikowanym w 2012 roku Parlament Europejski potwierdził obecność 12 000 pozostających bez opieki dzieci ubiegających się o azyl. W trakcie warsztatu rozmawiano o kluczowych krokach, jakie należy podejmować w celu zapewnienia stosowania zintegrowanego podejścia do ich ochrony oraz integracji, jak również zajmował się sprawami związanymi z brakiem danych dotyczących tego obszaru.


3. Ochrona dzieci przed przemocą – znęcanie się oraz nękanie przez Internet  
   Parlament Europejski pracuje obecnie nad propozycją dyrektywy komisji dotyczącej ochrony przed wykorzystywaniem dzieci i dziecięcą pornografią. Ponieważ znęcanie się oraz nękanie przez Internet zostały zidentyfikowane jako główne formy przemocy wobec dzieci, w trakcie warsztatu przyglądano się ich przyczynom, typom osób z nimi związanymi, środkom zapobiegawczym oraz polityce stanowiącej odpowiedź na wspomniane rodzaje przemocy.


4. Ochrona dzieci przed przemocą – okaleczanie organów płciowych u kobiet  
   Okaleczanie organów płciowych u kobiet zostało określone jako problem w przynajmniej 13 krajach europejskich, a ocenia się, że zagrożone nim jest 500 000 kobiet. Na poziomie europejskim stworzony został odpowiedni plan działania, a uczestnicy warsztatu wzięli udział w dyskusji na temat sposobów na najlepszą ochronę zagrożonych dziewcząt, biorąc pod uwagę brak danych dotyczących tego obszaru.

Wnioski i przyszłe działania

W trakcie forum stwierdzono między innymi istnienie następujących potrzeb:

• skonstruowania multidyscyplinarnego narzędzia oceny ochrony dziecka,


• zwiększenia ilości pracowników zajmujących się ochroną dziecka,


• stworzenia możliwości monitorowania efektów działania środków stosowanych w celu ochrony dziecka,


• zbudowania ciągłości usług,


• produkowania i zbierania danych, co jest podstawą możliwości sprawowania kontroli,


• rozszerzyć skalę działań opartych na dowodach.

Przedstawione sugestie i pomysły, które pojawiały się w trakcie forum należy traktować jako przyczynek do stworzenia przyszłych zaleceń Komisji dotyczących systemów ochrony dziecka. Europejska Sieć Społeczna (ESN) będzie kontynuować prace i wnosić swój wkład w konsultacje, które Komisja Europejska rozpocznie w nadchodzących miesiącach.

Źródła:

Czytaj dalej o pracy ESN z rodzinami i dziećmi
Webcast z pierwszego dnia Forum
Dokumenty źródłowe dotyczące Forum